İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Benim de bundan yaklaşık birkaç sene önce adını ilk kez duyduğum bir hastalık olan irritabl bağırsak sendromu yani İBS hastalığı yaygın olarak huzursuz bağırsak sendromu olarak da biliniyor. İnstagram hesabım üzerinden de bana sık sık İBS hastalığının ne olduğu, belirtilerinin neler olduğu ve benim bu rahatsızlığımı nasıl fark ettiğim gibi sorular gelmesi üzerine İBS ile ilgili kapsamlı bir yazı hazırlamaya karar verdim. Bu yazıda İBS ile ilgili yaptığım araştırmalar sonucu edindiğim bilgileri, irritabl bağırsak sendromu belirtileri ve bendeki belirtilerini, İBS hastalığınızın olup olmadığını nasıl anlayabileceğinizi ve bu rahatsızlığı yenmek için yapabileceklerinizi ele alacağım. Keyifli okumalar!

İBS Nedir?

İBS ile ilgili en çok merak edilen soruların başında elbette İBS nedir sorusu geliyor. İBS, irritabl bağırsak sendromu ve huzursuz bağırsak sendromu olarak da bilinen rahatsızlığın kısa adıdır. İrritabl bağırsak sendromu, kişinin kalın bağırsağını etkileyen işlevsel bir sindirim problemi olarak tanımlanmaktadır. İBS, kişinin günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilediğinden belirtilerinin fark edilmesi çok da zor değildir. Karında şişlik, aşırı gaz, kronik kabızlık ya da ishal gibi semptomlar bu hastalığın en yaygın belirtileridir. İrritabl bağırsak sendromunun toplumun yaklaşık %15’ini etkilediği bilinmektedir.

İBS hastalığı olan kişilerin bağırsak işlevlerinde anormallikler vardır. Daha çok 45 yaş altı bireylerde saptanan İBS, tedavisi uzun vadede yönetilmesi gereken kronik bir rahatsızlıktır.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Neden Olur?

Halk ağzında İBS yaygın olarak huzursuz bağırsak sendromu olarak da bilinmektedir. Peki İBS ya da huzursuz bağırsak sendromu neden olur ve İBS’ye neden olan faktörler nelerdir? Aslında uzun yıllardır yapılan araştırmalara rağmen İBS’nin nedenleri tam olarak ortaya koyulamamıştır. Ancak pek çok kaynaktan yaptığım araştırmalar sonucunda elde ettiğim bilgileri aşağıda sizler için derledim:

• Bağırsak kaslarında anormal kasılmaların meydana gelmesi: Bağırsaklarımız, yiyecekleri sindirim kanalından geçirirken kasılan kas katmanlarıyla kaplıdır. Bu kas katmanlarında eğer normalden daha fazla ve uzun süren kasılmalar meydana gelirse gaz, şişkinlik ve ishal gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir.
• Bağırsaklarda iltihaplanma meydana gelmesi.
• Sinir sistemindeki anormallikler: Sindirim sistemimizde bulunan sinirlerde meydana gelen anormallikler de karın gazı ya da dışkıya bağlı olarak gerildiğinde çeşitli rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
• Ağır bir enfeksiyon, şiddetli ishal patlaması sonrasında da İBS gelişebilmektedir.
• Mikroflora olarak bilinen bağırsaklarda bulunan ve sağlıkta kilit rol oynayan yararlı bakterilerin sayısındaki değişiklikler de İBS’ye neden olabilmektedir.
• Kişinin lif kaynaklarından yoksun bir beslenme alışkanlığının olması.
• Belirli yiyeceklere karşı hassasiyet (yiyecek intoleransı). Gluten intoleransı da bunlardan biridir.
• Yoğun stres altında olma durumu.
• Öğün atlama ve birden çok yemek yeme gibi etkenler de İBS’yi tetiklediği bilinen durumlardır.

İBS Belirtileri Nelerdir?

Yine İBS hastalığı ile ilgili en çok merak edilen konulardan biri İBS belirtileri konusu. Huzursuz bağırsak sendromu belirtileri başlıca şu şekilde sıralanabilir:

• Karın ağrısı: Karın ağrısı pek çoğunuz için baş ağrısı kadar hafif ve önemsiz bir belirti gibi görünebilir. Ancak İBS rahatsızlığı olan bir insanın yaşadığı karın ağrısı, bildiğimiz karın ağrılarından farklı olarak; künt ağrı ve kramplar şeklinde oluşur. Çoğunlukla yemeklerden sonra hissedilen bu karın ağrısı, dalgalar halinde gelir.
• Şişkinlik: İBS hastalığı olan birinin en sık şikayetçi olduğu rahatsızlıklarından biri şişkinliktir. Çünkü İBS hastalarında gaz, bağırsaktan çıkamadığı için kişiye ciddi bir rahatsızlık yaratır. Karın bölgesinde sıkışıklık, özellikle yemek yedikten sonra sesler gelmesi ve gaz şişkinliği en sık görülen semptomlar arasındadır.
• Kabızlık ya da ishal: Kabızlık ve ishalin yanı sıra kişide farklı şekillerde de bağırsak alışkanlık bozuklukları görülebilir. Örneğin; dışkılama sayısında ya da dışkılama kıvamında değişiklik, dışkıda mukus (bağırsak mukozasından salgılanan sümüksü bir madde), sık idrara çıkma ve acil idrar yapma ihtiyacı duyma, sık dışkılama isteği veya tam boşalmama hissi gibi.
• Mide bulantısı: Sindirim zorluğundan kaynaklı kişide mide bulantıları da meydana gelebilir.
• Diğer belirtiler: Bunların yanı sıra; kronik yorgunluk, baş ağrısı, terleme, çarpıntı ve nefes darlığı gibi belirtiler de İBS rahatsızlığına işaret ediyor olabilir.

Ben İBS’yi Nasıl Yendim?

Bende İBS’nin belirtileri ise; tıpkı yukarıdakiler gibi oldu. Sürekli gaz ve şişkinlik sorunu yaşıyordum. Özellikle akşam yemeklerinden sonra şişkinlikten ve gazdan uyuyamıyordum. Bir süre sonra midem bulanmaya başlıyordu. Bağırsak düzenim ise tamamen kaybolmuştu. Ya kabız ya da ishaldim. Benim İBS’yi yenmem ilk olarak gluteni hayatımdan tamamen çıkarmamla başladı. Daha sonra sütün de bende çok gaz yaptığını fark etmemle sütü de laktozsuz almaya başladım. Ayrıca doktorum bana sık sık az az yemeyi de önermişti. Bu da benim gerçekten işime yaradı. Çünkü çok acıkıp bir anda fazla yediğimde de şişiyor ve rahatsız oluyordum. Önceden günde 2 öğün besleniyordum. Akşamları işten eve geldiğimde bir anda çok fazla yiyor ve yediklerimi hazmetmekte zorlanıyordum. Şimdi ise mümkün olduğunca 3 öğün beslenmeye ve aralarda da ara öğün yapmaya çalışıyorum. Bu yöntem de hazım konusunda bana epey yarar sağladı.

İBS Tedavisi Nasıl Yapılır?

İBS tedavisi aslında kişiden kişiye göre değişebilmektedir. Çünkü her insanda İBS’nin neden olduğu rahatsızlıklar farklıdır. Örneğin; karın ağrısı ve kabızlığı olan kişilerde, beslenmesinde lifin artırılması önerilir ve dışkı yumuşatıcılar verilebilir. Ancak yiyecek intoleransı olan kişilerin ise bu yiyeceklerden uzak durmasıyla huzursuz bağırsak sendromu tedavisi gerçekleştirilebilir. İBS hastalarının genellikle uzak durması gereken yiyecekler arasında glutenli ve laktozlu gıdalar yer almaktadır. Pek çok insan İBS hastalığını gluteni ve laktozu hayatından çıkararak yenmeyi başarmıştır. “İBS’yi nasıl yendim?” konulu pek çok hikayeyi incelediğinizde de, kişinin sindiriminde zorluk yaşadığı yiyecekleri belirleyerek bunları beslenmesinden çıkardığını görebilirsiniz. İlaç kullanmadan İBS’yi yenmek için uygulanabilecek ilk adım beslenme alışkanlıklarını değiştirmektir.

İBS & Fodmap Diyeti İlişkisi

İBS beslenmesinde ayrıca fodmap diyetinin de olumlu etkisi olduğu bilinmektedir. Şişkinlik ve hazımsızlığın giderilmesinde etkili olan fodmap diyeti, yine beslenme alışkanlıklarından bazı gıdaların çıkarılması esasına dayanır. Fodmap; “fermente” edilebilir “oligosakkaritler”, “disakkaritler”, “monosakkaritler” ve “polyoller” (Fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols) şeklinde tanımlanmaktadır. Yani fodmap diyeti; früktozun bir bileşeni olan fruktan, süt şekeri adı verilen laktoz, yapay tatlandırıcılar olarak tanımlanan poliol türevleri ve kuru baklagillerde yüksek miktarda bulunan karbonhidrat türü olan galakto–oligosakkaritler açısından kısıtlı beslenme planına verilen addır. Fodmap diyeti yapmak için zengin fruktoz/glikoz içeriği olan besinleri kısıtlamanız, laktoz içeren besinlerden uzak durmanız, tam tahıllı ürünleri ve oligosakkarit içeriği olan kuru baklagilleri beslenme planınızdan çıkarmanız ve meyvelerden ve polyollar açısından kısıtlı bir menü oluşturmanız gerekmektedir.

Eğer İBS rahatsızlığı sizde kabızlığa neden oluyorsa bunu iyileştirmek için meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, baklagiller ve fındık gibi lifli yiyeceklere beslenme düzeninizde yer verebilirsiniz. Gaz ve şişkinlik şikayetleriniz varsa ise; öğünlerinizi sıklaştırarak az porsiyonlar tüketmeyi, yiyecekleri yavaş yavaş, uzun süre çiğneyerek yemeyi deneyebilirsiniz.

İBS’ye neden olan faktörlerden birinin de yoğun stres olduğundan bahsetmiştim. Stresten uzak durmaya çalışmak İBS’yi kontrol altına almanıza büyük fayda sağlayacaktır. Bunun için kendinizi stresten uzak tutacak hobiler edinebilirsiniz. Ayrıca düzenli egzersiz yapmak mutluluk hormonu olarak bilinen endorfin ve serotonin salınımını arttırdığından stresinizin azalmasına da yardımcı olur. Bu noktada meditasyon yapmanızı da nacizane olarak önerebilirim. Çünkü meditasyon stresle başa çıkmak konusunda bana epey faydalı oluyor.

İBS rahatsızlığı olan kişilere özellikle başlangıçta çeşitli ilaçlar da veriliyor. Spazm giderici, rahatlatıcı ilaçların yanı sıra; antidepresan ilaçların da verildiğini biliyorum. Başlangıçta doktorunuzun tavsiyesine göre ilaç kullanabilirsiniz elbet ama uzun vadede İBS’yi yenmek için beslenme alışkanlıklarınızda köklü bir değişimin etkili ve daha sağlıklı olacağına inanıyorum. (Bir sağlıkçı olmadığım için burada sadece kendi şahsi görüşümü bildiriyorum.)

Çölyak & İrritabl Bağırsak Sendromu Arasındaki Farklar Neler?

Kaynak: http://guncel.tgv.org.tr/journal/73/pdf/100574.pdf

Çölyak hastalarının glutensiz beslenmeleri gerektiği ve İBS hastalarına da glutensiz diyet önerildiği için sanırım bu iki hastalığın farkları ve ilişkisi epey merak edilmiş. Çölyak hastalığında gluten tüketildiğinde, immunolojik reaksiyonlar sonucu hücrelerde iltihap ve hasar meydana gelir. Oluşan bu hasar sonrasında besin maddelerinin sindirimi ve emilimi bozulacağından, zamanla vücutta bazı maddelerin eksikliği ortaya çıkar. Bir başka anlatımla, çölyak hastaları glutenli gıdalar tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olarak azalır ve küçülürler. Böylece bağırsak yüz ölçümü gittikçe azalır ve alınan gıdalar emilemez hale gelir.

İBS hastalarının bağırsaklarında ise çölyak hastalarında olduğu gibi apaçık bir tahribat ya da iltihap gözlenmez. Bu yüzden İBS, sindirim sisteminde muayene ya da standart tanı yöntemleriyle yapısal bir bozukluğun saptanmadığı işlevsel bir hastalık olarak tanımlanır.

Ancak çölyak hastaları ve İBS hastalarının ortak özelliği sindirim problemleri ve her iki hastalık için de glutensiz diyetin önerilmesidir.

Siz de İBS ile ilgili merak ettiğiniz diğer soruları yorum olarak yazabilir ve İBS’yi nasıl yendiğinizi benimle ve diğer okuyucularla buradan paylaşabilirsiniz.